Geschiedenis

DSC_3241-2De St.-Agathakerk wordt in 1903 voltooid, maar het duurt tot 1914 eer er voldoende geld is voor een nieuw orgel. In 1911 wordt vanaf de kansel bekendgemaakt dat

“[…] zich eene commissie had gevormd met het doel om pastoor B.J. Klekamp ter gelegenheid van zijn 12 1/2 jubileum een geschenk aan te bieden in de vorm van een nieuw orgel.”
– Arie Raaphorst (1911)

In 1913-1914 bouwen de Amsterdamse orgelbouwer Petrus Josephus (Piet) Adema en Zonen een nieuw orgel met 27 stemmen voor de St.-Agathakerk. Het instrument is opgesteld in twee gescheiden, neogotische kassen, ontworpen door de beeldhouwer en kerkinterieurarchitect Friedrich W. Mengelberg en vervaardigd in het kunstatelier van de Gebroeders Franssen te Roermond. De speeltafel staat vrij en heeft een pneumatische tractuur.

Het Adema-orgel, St.-Agathakerk, Lisse. Foto: © Alexander Schippers.In de jaren ’50 vinden diverse reparaties plaats door Adema’s Kerkorgelbouw. Het bedrijf staat inmiddels onder leiding van Hubert Schreurs. Tijdens de werkzaamheden wordt een aantal registers aangepast aan de smaak van die tijd.

In 1962 wordt het orgel grondig gerestaureerd. Adema’s Kerkorgelbouw maakt o.a. een begin met de elektrificering van de tractuur. Verder breidt men het orgel met een aantal stemmen uit: een Holpijp 8′ op het Hoofdwerk, evenals een Scherp 4 sterk en een Larigot 1 1/3′ op het Zwelwerk. Aan het Pedaal worden een Majorbas 32′, Gedekt 8′, Ruispijp 2 sterk, Trompet 8′ en Klaroen 4′ toegevoegd.

In 1974 wordt de Hobo 4′ van Manuaal II omgewerkt tot Hobo 8′.

In 1983 start Adema’s Kerkorgelbouw onder leiding van Antoine Schreurs een restauratie in fasen. Deze restauratie omvat o.a. de volgende werkzaamheden:

  • het recht maken en verstevigen van de pijpen in de ronde fronttorens;
  • het stellen, opnieuw lijmen en verankeren van de draagplateaus van de ronde torens;
  • het geheel herstellen, verankeren en lijmen van de tweede-klaviers-orgelkas;
  • het voltooien van de in 1964 ingezette elektrificatie van de toetstractuur;
  • het aanbrengen van een aantal wijzigingen in de dispositie.

De organist zit tot dan toe met zijn rug tegen één van de orgelkassen achter de speeltafel. In 1985 echter besluit men de speeltafel te verplaatsen naar de voorzijde van het koor. Tot op de dag van vandaag is de speeltafel zo gepositioneerd.

In 1993 wordt op het Zwelwerk een Vox Humana 8′ geplaatst – een schenking van Wim Boot te Lisse. Deze stem komt erg goed tot zijn recht bij de vertolking van Frans-romantische orgelwerken – muziek waarvoor dit orgel uitermate geschikt is.

Vanaf het einde van de negentiger jaren wordt het steeds duidelijker dat kleine deel-restauraties niet meer voldoende zijn om het orgel goed bespeelbaar te houden. Eind 2008 krijgt Adema’s Kerkorgelbouw dan ook de opdracht tot een algehele, grondige restauratie. De firma is inmiddels gevestigd te Hillegom en staat sinds 2002 onder leiding van Ronald van Baekel. Uitgangspunten bij deze restauratie zijn

  • de klankkleur en dispositie zoveel mogelijk terug te brengen tot de oorspronkelijke staat, met behoud van later toegevoegd waardevol pijpwerk dat geheel in de geest van het oorspronkelijke klankconcept is;
  • de technische aanleg te moderniseren dan wel restaureren;
  • een nieuwe speeltafel in bijpassende stijl te plaatsen die de oude (niet-originele) speeltafel vervangt.

DSC_3022

Ronald van Baekel stemt het Adema-orgel.

De organist Ton van Eck speelt een belangrijke rol als adviseur tijdens deze restauratie. Adema’s Kerkorgelbouw vernieuwt de gehele electro-pneumatische tractuur van het orgel en restaureert het pijpwerk en de windladen. Daarnaast wordt het orgel voorzien van een nieuwe, gedigitaliseerde speeltafel met setzerinstallatie. Op 11 februari 2011 vindt de officiële oplevering plaats.

Op 14 mei 2011 organiseert de Stichting Vrienden van het Adema-orgel een orgelmarathon, waarbij niet alleen het orgel tijdens een zestal bespelingen te horen is, maar de verrichte restauratiewerkzaamheden ook worden toegelicht door Ronald van Baekel van Adema’s Kerkorgelbouw. Op 23 juni 2012 verzorgen de organisten Jan Verschuren en Ton van Eck, in samenwerking met het parochiekoor, het feestelijke inspelingsconcert.

Fotografie: Alexander Schippers.
Tekstrevisie: Marianne Schippers.